Glandŵr Cymru a Chymdeithas Camlas Abertawe yn dathlu pen-blwydd Camlas Abertawe
Mae Glandŵr Cymru, yr Ymddiriedolaeth Camlesi ac Afonydd yng Nghymru, a Chymdeithas Camlas Abertawe’n dathlu 225 mlynedd ers sefydlu Camlas Abertawe gyda nifer o ddigwyddiadau trwy gydol 2023.
![Swansea 225 anniversary](/media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/gBF6A2xBi6Nk3MbtFCYq0CwrcZ8xJTs7B7sbeMcTNBY/w:320/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 320w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/T4OZQXqYJM5fSFhg4JycDmuKLJyWJI-IdHFmOROjMPA/w:360/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 360w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/EEu3L5Sa20w7p7a2dN4YrxailAYy9KQvHkwU8eOz3yc/w:640/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 640w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/fupaUlWpLLOhS0O-P11tK8jscbDwM-7hptizHceBjFo/w:768/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 768w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/6r_VM64w1L8kKOjs12ZL57LpwU1WiHBHCcVdmWUjeVQ/w:1024/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 1024w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/JhzmECWxe6boquU-PLKqJsM-wUl8pSKmb-B3vcjVRYw/w:1180/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 1180w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/D4VHDe77rQ2orTP_gZPgPu2Sh4u-KG0pkffAd_um6B0/w:1536/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 1536w, /media/image/6IFLMb2nhNKblUj9JIfxsw/Me2r7mQlK4t0wzGH9UvIlIxKPHy45Dl8P0XsUHGLRtI/w:1900/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODliNmZjLWM4ZWUtNzA2Yi04Y2IzLTk3MzQ3OTdiNTI1ZQ.jpg 1900w)
Fel camlas ddiwydiannol a adeiladwyd i wasanaethu pyllau glo, gweithfeydd haearn a gweithfeydd copr yng nghwm Tawe, am ddwy ganrif a mwy mae'r gamlas wedi chwarae rhan allweddol yn hanes y ddinas ac mae'n parhau i fod yn hafan i fywyd gwyllt ac yn dirnod yn nhreftadaeth gyfoethog Abertawe heddiw.
Ym 1981 ffurfiwyd Cymdeithas Camlas Abertawe i weithio tuag at adfer y gamlas, ac mae Glandŵr Cymru'n gweithio mewn partneriaeth â'r gymdeithas, gan reoli'r pum milltir sy'n agored i deithio ar eu hyd erbyn hyn o ddyfrffordd a fu unwaith yn 16 milltir o hyd.
Dros gyfnod o flwyddyn, mae cyfres o ddathliadau pen-blwydd yn cael eu cynnal, gyda'r prif ddathliad yn digwydd rhwng mis Ebrill a mis Medi yn Amgueddfa Genedlaethol y Glannau Abertawe lle mae arddangosfa sy'n bwrw golwg ar hanes y gamlas.
Prosiect ffilm sy'n cynnwys pedair ysgol gynradd yn ardal y gamlas sy'n adrodd ei hanes yw un o nodweddion yr arddangosfa. Mae mynediad i'r arddangosfa a'r amgueddfa'n rhad ac am ddim.
![Swansea 225 anniversary exhibition National Waterfront Museum Swansea](/media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/xRVaFut4IxuRHewJSTppcJpuPGxhtVFqOZhDia_DiM4/w:320/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 320w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/eV02v5k0H4zamOngh09aQdXLYN7mdGuSsY0aD_uZT2o/w:360/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 360w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/8mCx2_ozYXkned-dnk4Tx8ebE_zN45mUBHt0qy9iRWM/w:640/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 640w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/Aa2rlG9h1vwwkDag553CcbKlzUSZiU6gBeP0N3v8qPU/w:768/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 768w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/x1UFwB6CtO_C9uCctHSdn4KRCmn3kt1dhTckrXccdPU/w:1024/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 1024w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/b8gU2Occ7LgASSQFClM1ThVWdsismxz2kIWMJYxbslw/w:1180/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 1180w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/Xl1_3VLERTQ2y47zoZoMRgb5Vah-zTIuWnJ5tzuDUbA/w:1536/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 1536w, /media/image/B4mmsvusR9Rdt5LT3MDHwg/yreEAdPcvZ9z1lIFIsIjdsStI0Sf7PE4qo0Cc7GQ8E4/w:1900/g:sm/aHR0cHM6Ly9jcnRwcm9kY21zdWtzMDEuYmxvYi5jb3JlLndpbmRvd3MubmV0L2ltYWdlLzAxODlhY2EyLWY3MmQtN2M4Zi1hYjA4LWIwM2RmNjc5OGI4Zg.jpg 1900w)
Wrth sôn am yr arddangosfa, dywedodd Mark Evans, cyfarwyddwr rhanbarthol Glandŵr Cymru: "Rydym yn falch iawn o ddathlu 225 mlynedd ers sefydlu Camlas Abertawe, gydag arddangosfa mewn partneriaeth â Chymdeithas Camlas Abertawe yn Amgueddfa Genedlaethol y Glannau.
"Mae'r arddangosfa'n gyfle cyffrous i ymwelwyr ddarganfod rôl bwysig Camlas Abertawe dros y 225 mlynedd diwethaf. O'i gwreiddiau fel camlas ddiwydiannol a adeiladwyd i wasanaethu glofeydd, gweithfeydd haearn a gweithfeydd copr yng nghwm Tawe, i'r prosiect parhaus i adfer gweddill y gamlas, a sut, dros y cyfnod hwnnw, mae wedi bod o fudd i fywyd gwyllt a lles y bobl sy'n byw yn ei chyffiniau."
Ymhlith y digwyddiadau eraill sy'n cael eu cynnal gydol y flwyddyn i ddathlu'r pen-blwydd mae prosiect hanes llafar sy'n cynnwys atgofion o'r gamlas, teithiau cerdded treftadaeth gyda pherfformiadau gan gwmni theatr ym mis Awst, tra bydd Parc Coed Gwilym yn cynnal Parti yn y Parc ym mis Mai.
Gallwch ddarganfod mwy am y pen-blwydd drwy gydol y flwyddyn yn adran 225 mlwyddiant Abertawe ar wefan Glandŵr Cymru a gwefan Cymdeithas Camlas Abertawe.
Last Edited: 09 August 2023
Stay connected
Sign up to our monthly newsletter and be the first to hear about campaigns, upcoming events and fundraising inspiration